Powiedziałbym, że najważniejszą rzeczą jest styl życia i odżywianie. Niekoniecznie istnieją ostateczne dowody na to, że w leczeniu stwardnienia rozsianego należy stosować określoną dietę. Jednak ogólnie rzecz biorąc, ludzie, którzy są zdrowsi, radzą sobie lepiej.
Mam pacjentkę, która ma dość zaawansowane stwardnienie rozsiane i ma duże osłabienie w nogach, ale nadal może chodzić, ponieważ jest naprawdę zdrowa i ogólnie wysportowana, a także bardzo rygorystycznie przestrzega swojej diety, naprawdę unika przetworzonej żywności i nie ma wiele innych schorzeń. I jestem pewna, że nie byłaby w stanie chodzić, gdyby ogólnie była mniej zdrowa.
Istnieją pewne leki, w przypadku których ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest większe u osób cierpiących na określone schorzenia. Na przykład modulatory receptora S1P: jeśli masz cukrzycę, ryzyko wystąpienia pewnych skutków ubocznych – obrzęku plamki żółtej, obrzęku tylnej części oczu – jest bardziej prawdopodobne. To tylko jeden przykład. Istnieje wiele innych przykładów. Osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, jeśli są ogólnie mniej zdrowe, są bardziej narażone na poważną infekcję.
Dlatego bardzo ważne jest prawidłowe odżywianie, odpowiednia aktywność fizyczna i unikanie palenia. Istnieją konkretne dowody na to, że palenie średnio pogarsza stwardnienie rozsiane.
Jeśli chodzi o dietę, to nie mogę polecić diety definitywnie sprawdzonej. Istnieją dowody epidemiologiczne na to, że stwardnienie rozsiane występuje częściej na obszarach, gdzie ludzie spożywają więcej nabiału i tłuszczów nasyconych. Dlatego lepszym rozwiązaniem może być dieta składająca się głównie z całych owoców i warzyw. Może również istnieć związek pomiędzy solą i sodem obecnym w przetworzonej żywności a stwardnieniem rozsianym.
Oczywiście istnieją dobre badania dotyczące, powiedzmy, diety Paleo. Wiele osób mogło słyszeć o doktorze Terrym Wahlsie, który przeprowadził kilka randomizowanych badań nad dietą Paleo, która niekoniecznie opiera się wyłącznie na roślinach, i uzyskał pewne dobre wyniki. Prawdopodobnie najważniejszą rzeczą jest unikanie przetworzonej żywności i spożywanie dużej ilości pełnowartościowej żywności oraz przestrzeganie dobrego planu ćwiczeń.
Kolejną rzeczą, którą powiedziałbym, jest dobre wsparcie społeczne. Niektórzy ludzie są bardzo prywatni; nie chcą nikomu mówić, że chorują na stwardnienie rozsiane, co z pewnością jest w porządku, ale dobrze jest mieć przynajmniej kilku bliskich członków rodziny i przyjaciół, którym można się zwierzyć i uzyskać poradę.
I ogólnie uważam, że ważne jest, aby mieć sens i cel w życiu. Nawet jeśli stracisz pewne rzeczy z powodu choroby, być może uda ci się skupić swoją energię na innych rzeczach. Dzięki temu wiesz, gdzie chcesz być i co chcesz robić, nawet jeśli cierpisz na pewną niepełnosprawność wynikającą z choroby.